چگونگی شکل گیری استبداد

مهم ترین عامل تاثیرگذار طی دوران مختلف در تغییر حکومت ها،  ناکارآمدی یک نظام سیاسی بوده است. ناکارآمدی ابعاد مختلفی دارد و وقتی در همه زمینه ها مشاهده گردد به مرور موجب سلب اعتماد شهروندان از نظام سیاسی حاکم شده و زمینه را برای گسترش نارضایتی ها فراهم می کند. به عنوان مثال با گسترش فساد در جامعه مسئولین بجای حل مشکل و جلوگیری از شیوع آن، به توجیه رفتار و عملکرد خود در مورد مسئله بپردازند و یک موازی کاری مشاهده شود که این کار وظیفه فلان مسئول یا فلان نهاد است، به مرور فساد گسترده تر شده و مردم احساس می کنند که نهادهای مختلف در کنار همه این دلایل و توجیهات، یک ناکارآمدی اساسی در حل ریشه ای مشکلات جامعه دارند و امکان حل سریع وجود ندارد و فرضا یک فساد مالی یک سال پیش رخ داده الان به شکل بزرگ تری رخ می دهد، خود این تکرار بی اعتمادی را عمیق تر کرده و مردم را نگران می کند. از طرفی، وقتی شهروندان دلسرد و ناامید شوند، دوست دارند به حال خود واگذاشته شوند و کم کم تصمیم گیران سیاسی به سمت رژیمی مستبد سوق می یابند. با شکل گیری یک حکومت جدید، رویکرد نظام حاکم با مردم طبعا بر مبنای مشارکت و همکاری است و به هم اعتماد دارند و به مرور (برای بعضی از حکومت ها در بازه زمانی کمتر و برای بعضی از حکومت ها و دولت ها در بازه زمانی طولانی تر رخ می دهد) رویکرد تعامل تبدیل به رویکرد دیگر شده که در آن بی اعتمادی افزایش می یابد و حاکمان به کار خود مشغولند و شهروندان هم به حال خود واگذارند، در نهایت یک رویکرد تقابلی شکل می گیرد که در آن شهروندان خود را تافته جدا بافته از مسئولین نظام سیاسی حاکم می بینند که این رویکرد موجب انحطاط یک نظام و شکل گیری نظام سیاسی جدیدی می شود.

زمانی که شهروندان دچار بی اعتمادی نسبت به مسئولین سیاسی خود شوند، فکر می کنند با کم کردن مشارکت سیاسی، نظام سیاسی حاکم را به خواسته های آن ها تن می دهد، در حالی که امکان دارد سیاستمداران مستبدتر و جریح تر شده و به دنبال یک نظام سیاسی استبدادی و الیگارشی گرایش یابند. به عنوان مثال طعمه ای را در نظر بگیرید، وقتی یک شکارچی را می بیند بجای فرار یا دفاع، خودش را به بی خیالی بزند، حتما شرایط و زمینه را برای یک شکار بی دردسر و کم هزینه فراهم می کند. به نظر می رسد یکی از راهبردهای مناسب در چنین مواقعی، حمایت مردم از نهاد های نظارتی و انتخابی خود و افزایش همکاری با آن ها می باشد و در کنار آن فراهم نمودن زمینه ای که مردم بتوانند به طور مستمر با نهادی انتخابی خود در ارتباط بوده و خواسته های خود را با منتخبان خود در همه نهادها در میان بگذارند. اگر چنین شود و مردم از نزدیک شاهد عملکردهای مثبت باشند به مرور خود را در کنار مسئولین خود در حل مشکلات سهیم می بینند و در این صورت شاهد شکل گیری اعتماد که خود زمینه ساز حل مشکلات بسیاری است.

+ نوشته شده در جمعه سی ام خرداد ۱۳۹۹ ساعت 17:11 توسط حسین یداله نیا  |