مشارکت و توسعه

یکی از مولفه های تاثیرگذار بر روی توسعه، مشارکت اجتماعی است. اگر مدیران عرصه توسعه به این نتیجه برسند، مردم و زیردستان آن ها به مثابه بخشی از سرمایه لازم برای توسعه هستند و ابزار توسعه به عنوان یک مجموعه ای که از قطعات و بخش های مختلفی تشکیل شده و مردم به عنوان قطعات گم شده پازل توسعه هستند، توجه گردد، با به کارگیری همه قطعات در کنار یکدیگر می توان شرایط بهتری برای توسعه خلق کرد. از طرفی مشارکت امری آماده ای نیست که یکباره بدست آید، بلکه در بدست آوردن آن راهی ناهمواری وجود دارد، از این منظر که خود معلول یکسری عوامل دیگری بوده که زمینه ساز مشارکت فعال و پایدار مردم است و لازم می باشد آن ها را مد نظر قرار داد. از طرفی توسعه جز با مشارکت (بخش خصوصی، دولتی و نهادی مردمی) اتفاق نخواهد افتاد و اساسا مسیر توسعه از ایستگاه مشارکت می گذرد. به عنوان مثال انجام یک طرح یا برنامه یا پروژه توسعه که مربوط به حوزه عمومی است به مراحلی چون تصمیم گیری، سیاست گذاری و برنامه ریزی؛ طراحی و اجرا تقسیم کنیم، مردم در هیچ یک از مراحل آن نقش اساسی ندارند و تنها در مرحله اجرا، آن هم اگر نیاز به مساعدت از طرف مردم باشد از آن ها درخواست همکاری می شود؛ به خصوص کسانی که در محدوده (مکانی و جغرافیایی)پروژه قرار دارند را شامل می گردد. در کشور مشارکت اجتماعی در توسعه به مانند قطعه گمشده ای است که از مسیر توسعه کم شده است.

عوامل زمینه ساز مشارکت شامل شفافیت، پاسخگویی، قانونمداری، عدالت، باز بودن فضای جامعه و چند صدایی بودن حوزه عمومی و همچنین نیازمند فضایی است که افراد بتوانند در تصمیم گیری هایی که بر سرنوشت آن ها موثر است، تاثیر بگذارند. یکی از راهکارها برای رسیدن به الگو مشارکتی توسعه، گسترش تشکل های مردم نهاد و توجه به نقش نهادها و تشکل های مختلف است که در نزدیکترین سطح همکاری با آحاد مختلف مردم قرار دارند. در واقع نهادها از سطوح محلی، منطقه تا ملی به شکل سلسله مراتب حضور دارند و با این روش امکان مشارکت حداکثری میسر می گردد. نتیجه این تعاملات اجتماعی اثرات بسیاری بر انسان و جامعه دارد که از جمله آن، تقویت روحیه مسئولیت پذیری، تقویت هویت افراد، افزایش حس تعلق، افزایش سطح آگاهی عمومی جامعه، افزایش انسجام اجتماعی و اعتماد در جامعه، احساس قدرت و تاثیرگذاری افراد  و ... اشاره نمود. نکته اینست،  توسعه برای همه و همیشه  زمانی محقق خواهد شد، که با مشارکت اجتماعی و همگانی همراه باشد.