تاثیر عدالت بر توسعه

از مهم ترین پیامدهای بی توجهی به مفهوم عدالت در فرآیند برنامه ریزی توسعه در کشور در دهه های اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع خدمات بوده که زمینه ساز نابرابری در ابعاد مختلف در برخورداری از این خدمات شده است. تمرکز خدمات رسانی و بهره برداری از منابع در یک مکان خاص، ضمن ایجاد مناطق دو قطبی، هجوم جمعیت به این مناطق و فشار بیش از حد به منابع محدود وارد می کند. در حالی که بخش اعظمی از سرزمین و مکان های دیگر دارای ظرفیت هستند (هرچند از نظر اقتصادی به میزان این مناطق مورد بهره برداری سود آوری نداشته باشند) و برای توسعه متوازن و متعادل در سطح کشور  واجرای عدالت سرزمینی بسیار با اهمیت هستند، که این عامل خود زمینه ساز هسته اصلی توسعه یعنی توسعه اجتماعی است. آن چیزی که از نظر عقل اقتصادی مورد توجه قرار می گیرد، اینست که در مناطقی سرمایه گذاری صورت بگیرد که دارای بیشترین میزان سوددهی را به همراه دارند، ولی از رویکرد عدالت محور توسعه، سرمایه گذاری بر منبای بهره مندی از همه ظرفیت های مکان صورت می گیرد تا هیچ منطقه ای از سرزمین از توسعه بی بهره نگردد تا پیامدهای منفی به حداقل برسد. همان طور که آمارتیاسن مطرح می کند، دو برداشت از توسعه وجود دارد، برداشتی که توسعه را فرآیندی «وحشی و خشونت بار» می بیند و برداشتی که آن را فرآیندی «دوستانه » می داند. در برداشت اول توسعه به صورت مکانیکی دنبال می شود اما در برداشت دوم توسعه همراه با توجه به اجتماع و حمایت از مردم است.

در یک جامعه با اجرای عدالت در تمام زمینه ها می توان رضایت شهروندان را افزایش داد. در واقع عدالت یعنی برقراری ساختاری که همگان احساس کنند در یک شرایط برابر با دیگران از منابع و مزایا برخوردار هستند یا امکان بهره مندی دارند. عدالت یعنی در یک شرایط برابر برای دستیابی به هدف خودمان فراهم هست، در چنین جامعه ای ساختار بر مبنای شایسته سالاری و رقابت می باشد و پارتی بازی و رانت در آن جایگاهی ندارد، وقتی وارد یک سازمان و یا اداره ای می شویم به دنبال آشنا یا کسی نباشیم که کارهایمان را زودتر و به نفع ما رسیدگی کند، بلکه با اطمینان خاطر مراجعه کرده (به این دلیل که همه فرآیند بر یک روال کارآمد و صحیح قرار دارد)، اگر غیر این بود نشان می دهد جایی از کار می لنگد. در بحث اشتغال و فرصت شغلی به گونه ای باشد که اگر سازمانی حتی به یک نیروی کار لازم داشت (چه متخصص وغیر متخصص) در یک فرآیند مشخص و با اعلام نیاز، همه کسانی که به دنبال تصدی آن شغل هستند بتوانند  برای آن یک جایگاه رقابت کنند. عدالت یعنی همه از حداقل های توسعه برخوردار گردند و از تمرکزگرایی در توزیع خدمات پرهیز شود.  

هنگامی که منافع گروهی از مردم به وسیله فعالیت هایی که گروهی اندگ انجام می دهند، تهدید شود بی عدالتی رخ می دهد. یکی از عواملی که موجب تداوم بی عدالتی می شود اینست که مسئولان مایل به برقراری عدالت در تمام سطوح و بخش ها نیستند، زیرا انجام این کار در تضاد با منافع آن هاست و اکثر کسانی که دارای قدرت، ثروت و نفوذ هستند، همان کسانی هستند که صدای آن ها در جامعه بلند است و به دلیل دسترسی به ابزار فشار، قادرند تصمیمات مدیران را تحت تاثیر قرار دهند و تصمیم گیران برای ادامه مسئولیت خود را نیازمند به حمایت این اقشار می بینند، در چنین شرایط در جامعه اجرای عدالت بسیار مشکل است، البته مشکل از این نظر که تعلقات مدیران به این افراد زیاد و در قبال حمایت از همدیگر از این رابطه سود می برند.